خوبی؟!
- ۱ نظر
- ۲۰ اسفند ۹۴ ، ۲۲:۵۳
- ۱۱۵ نمایش
نشد ننویسم. سال 94، عجیب ترین سال زندگی ام بوده تا امروز!
نیمه ی اولش که نه، نیمه ی اولش پر از بدبیاری بود و خوب بدبیاری قسمت عجیب زندگی ما نبود:) این هم جالب است که ما به بدترین اتفاقات لحظه، ده دقیقه بعد، ده روز بعد، ده سال بعد، ممکن است بخندیم. خودمان هم خودمان را درک نمی کنیم! :)
ولی خوب علیرغم از دست دادنی سهمگین، اولین قسمت عجیب برخاستنم بود بدون حالت سوگواری. قوی بودم، با همه ی دشواری اش، دشوار نبود.
قسمت دومش، دیدن بخشی از فامیل و مهم ترینشان پدربزرگ، هِدِ فامیل بعد از حدود 20 سال بود. که آن هم تجربه ی خاص و جالبی بود بعد از سالها.
قسمت سومش، یک دوست خانوادگی قدیمی بود که ایشان هم بعد از یک فاصله گیری ِ کودکانه، از سالها پیش وقتی از فامیل شدن خانواده ی ما با خودشان ناامید شد، بعد از چیزی حدود 10 سال اگر اشتباه نکنم، گذرش افتاد به آبادان و آمد به دیدنمان. خیلی مهربان و بی کینه و خوشحال، خوب ما هم خیلی خوشحال شدیم، چون تا پیش از آن جدایی ناگوار، خاطرات خانوادگی مشترک بسیار خوبی داشتیم با هم و خیلی ملاقات خوشایندی بود.
قسمت چهارمش، دلپذیرترینش، عزیزترینش، شادی آورترینش، این بود که بعد از چهارسال، شام امشب دستپخت خالص مادر بود! خدا همه ی مادرها را نگه دارد. من نه شکمو هستم، نه عاجز از کارهای خانه، این اتفاق ساده برایم به شیرینی زمانی ست شاید که یک پرنده، پرواز جوجه هایش را تماشا کند. چه میدانم، چیزی شبیه این. خوش ترین لحظه ی سالم بود و خوشمزه ترین ماکارونی عمرم! :)
سلامتی همه ی مادرها و پدرها
دلم یک سفر دور و دراز می خواهد. خودم و خودم و نه حتی با کتاب هایم. شاید با رنگ ها و قلم مو ها و بوم نقاشی ام. بروم یک جایی، که وحشی ِ بی آزاری باشد. خیلی سرد، خیلی سبز!
توی داستان جزء از کل، سر و کله ی یک زنی پیدا شد، «انوک»؛ قرار بود خانه دار مارتین و پسرش باشد، ولی از آن مدل روانشناس های بالقوه از آب درآمد که سرش به کار خودش نیست، راه افتاد توی زندگی نسبتاً بی قاعده ی کج و معوج آنها، و از صبح تا شب با جملاتی با مطلع «می دونی مشکل تو کجاست؟...» مغزشان را جوید. و به قول جسپر، بزرگترین مشکل اینجا بود که تمام ابعاد نامطلوب زندگی شان را بیرون می کشید و می گرفت جلوی چشم شان ولی نمی گفت حالا باید با آنها چه غلطی کرد(!) راه حل نداشت.
خوب، راستش بیشتر کتاب ها و فیلم های خوب(!)، گفتم بیشترشان نه همه، شبیه انوک هستند. البته که فیلم را هم در ردیف آوردم تا ذهن تان به سمت داستان برود، شاید کتاب های تاریخی فقط علیرغم شکل و شمایل زره پوشیده و نسبتاً خشن شان، از این ویژگی مبرا باشند. فرقشان این است که حرف می زنند، ایراد خشک و خالی نمی گیرند، نق نمی زنند. رک و پوست کنده، به تو می گویند هر مسیری می تواند به کجا ختم شود. دست کم، شاید به فکر تجربه های جدیدتر بیفتی، به نظر من، تمام رویکردهایی که تو را به بن بست می رسانند، همان ها ذهن خلاق می سازند.
ولی رویکردهایی که مغزت را هر روز بجوند، تو اینجوری هستی، آنجوری هستی، عیب کارت اینجاست، ولی نگویند چرا، یک تلنبار آت و آشغال زندگی ات را روی دستت بگذارد، آن هم آت و آشغالهای غیرقابل تجزیه(!) که ندانی حتی قابل بازیافت هستند یا نه... می زند به سرت بالاخره خوب.
خدا نصیب کند، یک روز مسیر زندگی ام برود به سمت یک کوله پشتی، مدام در سفر باشم. احتمالاً شروع و سنگ بنایش، بشود همان از ایران رفتن. راستش بعضی وقت ها فکر می کنم حرص و جوش خوردن و دویدن برای هیچ چیزی فایده ندارد، باید گذاشت و گذشت.
خانه تکانی دردو روز، همانا خود ترکانی است! پدرم در آمد! در این مورد همین.
پریشب یک دوست قدیمی زنگ زد. بماند که چه ها گفتیم و شنیدیم ولی نتیجه اش به فکر رفتن من بود. مدام داشتم فکر می کردم این دو روزه، که چقدر زمخت شده ام. داشتم فکر می کردم چقدر فکرهایم رفته به سمت هایی که با طبیعتم در تضاد بوده، یادم رفته اداهای دخترانه چطوری بودند... یادم نرفته یعنی، ولی دیگر انگار توی قالب من جا نمی شوند.
حالم که خوب است بماند، ولی خوب بودنی ست در غیاب ِ تکه هایی از من، حتی تصمیم های بزرگی که دارم به سمتشان حرکت می کنم، با همه ی نتایج خوبی که بی شک خواهند داشت، باز هم به قیمت جا گذاشتن تکه های دیگرم است، که هنوز خوب نمی دانم تحول مثبتی هست یا نه.
به هر حال، یک من ِ پاسخگو هم دارم توی خودم، نظرش این است که اینقدر از خودم طلبکار نباشم. من غیر عادی و یک وری نیستم، قالب امروزی ام را مسیر زندگی ام ساخته حتماً، و چیزهایی که به کارش نمی آمده از خودش دور انداخته تا دست و پاگیرش نباشند.
همه آدم ها که شکل هم نیستند. مهر ماه بود، یک دوست و بزرگتری که خیلی دوستم دارد و دوستش دارم، بهم گفتم تو نباید تنها باشی، گفتم دست من که نیست، کسی نبوده تا به حال که خواسته باشمش، کسی نبوده که دلم بخواهدش، جز یکی که به هر حال قسمت هم نبودیم ما و نشد که برای هم باشیم. گفت چه اشکال دارد، خودت بگرد یکی را پیدا کن که شبیه تو باشد و بتوانی دوستش داشته باشی.
ولی راستش من دوست داشتن خودجوش آدم ها را به معنی انسانی و اخلاقی اش بلدم فقط؛ خانواده ام، دوستانم، همشهری هایم و تمام آدم های خوب را؛
از این نظر که بلد نیستم زودتر از آنکه خواسته شوم بخواهم، احساس معیوب بودن نمی کنم البته، می دانم این منطبق ترین ویژگی با طبیعت دخترانه ی من است، که دوستش هم دارم. تمام مرا که بتکانند و تمام خودم را که بتکانم، چیزی که از من کنده نخواهد شد، غرورم است که دوستش هم دارم چون کارش درست است و بی منطق و ناجور نیست. خیلی به اندازه است.
...
بروم که کلی کار دارم.
از صبح که بیدار شده ام نمی دانم چرا از همه چیزهایی که می تواند در اول صبح یک روز تعطیل به ذهنت بیاید، دارم به «ایگنیشس رایلی»، شخصیت فیلسوف مآب ِ تپل ِ هپلی ِ کتاب اتحادیه ابلهان* فکر می کنم.
عادت دارم بعد از خواندن کتاب یا تماشای فیلم، به خصوص اگر به هر دلیلی برایم اهمیت پیدا کرده باشد، نظر چند منتقد را درموردش بخوانم. و یادم هست بعد از خواندن اتحادیه ابلهان، تقریباً با نظرات هیچ یک از منتقدانش موافق نبودم، برایم کمی تعجب آور بود نگاه هایی که به ایگنیشس رایلی شده بود؛ یا تحت تأثیر یادداشتهای تحسین آمیز ِ ابتدای کتاب، کاملاً مثبت و تحسین آمیز و یا با یک به نظر من لجبازی ِ روشنفکرنمایانه، کاملاً بی رحمانه از بیخ و بن زیر سؤال رفته بود که اصلاً گزینه ی نویسنده برای انتخاب شخصیت اصلی داستان، انتخاب درستی نبوده است.
یادم هست منصف ترین منتقدی که یادداشتش را خواندم، دست کم این ملاحظه را داشت که طنز، از جمله ظرایف زبانی است که فهم کامل آن شاید بیش از هرچیزی، به همگنی فرهنگی میان فرستنده و دریافت کننده ی آن بستگی دارد.
اما بزرگترین نقدی که به آن به خاطر انتخاب شخصیت اصلی داستان وارد شده بود، بابت تضاد و فاصله فاحش بین سلوک ایگنیشس با عقاید و تِزهای آمیخته از اصولگرایی و فلسفه و روشنفکری اش بود. که اتفاقاً نقطه عطف واقعی ماجرا و شاید درخشان ترین نکته ی کتاب باشد، تا ما یک شخصیت اصلی متفاوت داشته باشیم، موجودی کمیاب که به چشم خواننده نچسب و عجیب و نفرت انگیز است چون مجمع الجزایری از تضادها و تناقض های ممکن ِ اکثر آدم هاست.
در واقع من هم باورم است که شاید خواننده ی فارسی زبانِ ساکن ایران، نتواند به اندازه ی خواننده ی انگلیسی زبان ِ امریکایی، از جنبه های طنز ماجرا لذت ببرد (که البته ترجمه ی خوب پیمان خاکسار این فاصله را تا حد ممکن کمتر کرده و شما هم شاید مثل من در فرازهایی از کتاب آنقدر از دست این موجود ِ کج و معوج بخندید که کتاب را برای ساعتی کنار بگذارید تا نفسی تازه شود)، ولی در عین حال باورم است که «خوش خوان» بودن کتاب که تقریباً از وجوه اشتراک نظرات تمامی منتقدان بود، به خاطر شخصیت پردازی درست، تعریف روابط درست و دیالوگ نویسی درست نویسنده است که فراتر از تکنیک، محتوا را محکم می کند و باعث می شود من ِ خواننده، با شخصیت هایی که هم فرهنگ و هم وطنم نیستند نیز، بتوانم ارتباط برقرار کنم و بفهممشان.
گرچه که روند رو به رشد جهانی شدن و استفاده ی همه روزه ی ما از محصولات فرهنگی سایر ملل، فیلم ها و کتاب ها و غیره، بی شک موجب شده تا نه تنها بتوانیم تا حدی شوخی ها و طنزهای هم را بفهمیم، بلکه به هم نزدیک شده باشیم و شکل ورودمان به موضوعات مشترک، آنقدر شبیه شده باشد که شوخی ها، نقدها و تناسباتمان با سوژه های مختلف نیز به هم شبیه شده باشد.
به هر حال، ایگنیشس، یک محصول ترحم انگیز است از دستپخت های فکری و رفتاری اکثر آدم ها، که اگر منصف باشیم، قابلیت شخصیت اصلی داستان بودن را دارد اگر ما هم از کلیشه های ذهنی مان فاصله بگیریم و به قلمرو قضاوت هایمان، آزادی بیشتری برای نقد آزاد بدهیم.
*اتحادیه ابلهان رمانی از جان کندی تول نویسنده آمریکایی است که با ترجمه پیمان خاکسار سال ۱۳۹۱ در ایران منتشر شد. اتحادیه ابلهان داستان زندگی پسر چاق و تنبلِ سی و چندساله به اسم ایگنیشس است که با مادرش در محلهای پست در نیواورلینز زندگی میکند و متخصص فرهنگ و هنر قرون وسطا است. روحیه آرمانگرایانه دارد. در عین حال فردی تنبل است که مدام برای خانواده و شهر خود دردسر درست میکند. او از جامعه مصرفگرای آمریکایی بیزار است. او که معتقد است با فروپاشی نظام قرون وسطا، خدایان هرجومرج و جنون و بدسلیقگی مستولی شدند، عجیب و غریب میپوشد، رفتار میکند و حرف میزند و روزهایش را به تنظیم کیفرخواست تاریخی علیه جامعه و علیه قرن حاضر میگذراند. یک مأمور مخفی دست و پا چلفتی که برای تنبیه به مستراح ایستگاه اتوبوس تبعید شده، پیرمرد عاشقپیشهای که فکر میکند همه پلیسها کمونیستند، یک پیرزن فقیر دائمالخمر، رئیس بیانگیزه کارخانه در حال ورشکستگی تولید شلوار و کارمندان و کارگرانی از او درب و داغانتر، زنی که به سبک بیمارگونه و مسخرهای نظریات نوین روانشناسی را بلغور میکند و در حقیقت به هجو میکشد، هاتداگفروش متقلبی که به عنوان ادای دین به سنت و تاریخ نیواورلینز بر تن فروشندگانش لباس فرم دزد دریایی میپوشاند: اینها و شخصیتهای دیگری از این قبیل، در ماجراهایی موازی قرار میگیرند و در نهایت مانند تکههایی از یک پازل به هم میپیوندند تا اتحادیهای از ابلهان را در جامعهای که نمونه عصر حاضر است تشکیل دهند. همچنین با کارها و حرفهای بیمعنی و دلقکگونهشان بر ادعای «ایگنیشس» قهرمان محوری رمان که جهان امروز را سیرکی متحرک میبیند صحه بگذارند.
جانکندی تول رمان اتحادیه ابلهان را در سی سالگی نوشت و بعد از اینکه هیچ ناشری زیر بار چاپ آن نرفت به زندگی خود پایان داد. بعد از مرگ او با تلاشهای مادرش کتاب از سوی دانشگاه لوییزیانا منتشر شد و بلافاصله مورد تحسین منتقدان قرار گرفت.( معرفی کتاب از ویکی پدیا)